Tips & goede praktijken

Klik hier om de brochure te bekijken.

Klik hier om de brochure te bekijken.

Klik hier om de brochure te bekijken.

Onze school werkt samen met een externe boekenfirma waar ouders de boeken voor hun kinderen moeten bestellen. Regelmatig loopt dit niet zoals het hoort en zitten er leerlingen zonder boeken in de les. Onder meer omdat hun ouders de boeken niet betaald hebben. Wat is de taak van onze school hierin?

De commissie Zorgvuldig Bestuur deed hierover al een uitspraak: ook als een school samenwerkt met een externe firma, behoudt de school de verantwoordelijkheid. Het is niet te verantwoorden dat leerlingen pas leerboeken ontvangen als ouders een belangrijke betaling verrichten. Het recht op onderwijs is één van de veertien kinderrechten. Dit stelt dat een school bij elke beslissing eerst het belang van de jongere moet overwegen.

Vanuit Boekencheck zien we enkele concrete taken voor de school:

• Ten eerste een proactief beleid dat erop gericht is te voorkomen dat leerlingen zonder boeken de les moeten proberen te volgen. Ga vooraf met ouders het gesprek aan over financiële kosten van het onderwijs. Maak afspraken met boekenleveranciers over spreiding van betalingen. Ga na welke financiële mogelijkheden je als school kan aanbieden ter ondersteuning van ouders: de kosten voorschieten, een deel van de kosten overnemen, het boekenbeheer terug in eigen handen nemen. Help ouders bij het bestellen van de boeken indien nodig.
• Een tweede taak is gestructureerd en tijdig opvolgen of leerlingen boeken hebben. Dit door observatie in de lessen en door opvolgingscontacten met de boekenleverancier.
• Tenslotte, handel doelgericht als blijkt dat één of meerdere leerlingen geen boeken hebben. Contacteer ouders, zoek oplossingen.

We helpen je graag verder op weg met de handleiding van vzw Krijt (voorheen ‘Samen Tegen Onbetaalde Schoolfacturen’): Werken met een boekenleverancier.

Wanneer je als school zelf in staat voor de verkoop van de schoolboeken dan kan je hier rekening mee houden.

• Organiseer een tweedehands boekenverkoop. Tip: Lees het praktijkverhaal van Instituut Stella Maris in Borgerhout.
• Zet meer in op huurboeken.
• Evalueer jaarlijks kritisch het gebruik van invulboeken.
• Moedig de leerkrachten aan zelf cursussen te maken.
• Overleg bijvoorbeeld met de andere vakgroepleerkrachten om samen een eigen cursus op te stellen per leerjaar. Om de werklast te beperken kan dit opgebouwd worden over verschillende jaren.
• Onderschat je onderhandelingspositie niet! Onderhandel met de leveranciers. Niet alleen over de prijs maar ook over sociale factoren.
• Groepsaankopen zijn vaak voordeliger. Probeer bijvoorbeeld te onderhandelen als scholengemeenschap.

• Het recht op onderwijs heeft altijd voorrang op discussies over de bijdrageregeling.
• Ook als ze samenwerkt met een externe firma, blijft de school verantwoordelijk.
• Het Vlaams Kinderrechtencommissariaat roept elke school op om mee te doen met de boekencheck.

De kosteloosheid van het basisonderwijs vloeit rechtstreeks voort uit artikel 28 van het kinderrechtenverdrag. Het verdrag verplicht ook het secundair onderwijs voor elk kind toegankelijk te maken en passende maatregelen te nemen zoals gratis onderwijs en financiële bijstand als dat nodig is.

Het Kinderrechtencommissariaat vindt het belangrijk om te blijven streven naar minder kosten in basis- en secundair onderwijs, met kosteloosheid als einddoel. Het Kinderrechtencommissariaat blijft extra maatregelen vragen om het basisonderwijs helemaal gratis te maken en om de kosten voor secundair onderwijs te beperken, bijvoorbeeld met een maximumfactuur.

Gespreid betalen

Scholen kunnen iets doen tegen onbetaalde schoolfacturen door een sociaal beleid dat kosten beperkt en ouders gespreid laat betalen. Het Kinderrechtencommissariaat is tevreden dat ouders van leerlingen in het secundair onderwijs nu het recht hebben om facturen gespreid te betalen. Die mogelijkheid bestaat al langer in het basisonderwijs. Voor heel wat ouders is het niet evident om facturen in één keer te moeten betalen.

Secundaire scholen schakelen vaker boekhandelaars in. Die kunnen extra voorwaarden stellen of eisen dat de boeken onmiddellijk betaald worden. De boekhandelaars stellen zich te weinig flexibel of sociaal op. Gespreid betalen is nog niet evident. Voor ouders met financiële moeilijkheden is dat toch belangrijk. Nog te vaak stellen we bij de Klachtenlijn van het Kinderrechtencommissariaat vast dat het kind de dupe is.

Maximaal gelijke behandeling

Verschillende ministers van Onderwijs en de Commissie Zorgvuldig Bestuur wezen al op het gevaar van stigmatisering als leerlingen uitgesloten worden van de georganiseerde verdeling van leermiddelen. Dat is in strijd met de doelstelling van maximaal gelijke behandeling.

De Commissie Zorgvuldig Bestuur wijst erop dat het recht op onderwijs voorrang heeft op discussies over de bijdrageregeling. Ook als ze samenwerkt met een externe firma, behoudt de school haar verantwoordelijkheid en heeft ze de opdracht om hierover een beleid te ontwikkelen.

School als coördinator

Scholen moeten elke dag opnieuw de rechten van kinderen respecteren, beschermen en realiseren. Als we inzoomen op de samenwerking van scholen met boekenleveranciers vragen deze beginselen en rechten extra aandacht:

• Recht op onderwijs (art. 28)
• Rechten in onderwijs
  • Discriminatie op school kan niet (art. 2).
  • Bij elke beslissing op school moet het belang van de jongere de eerste overweging zijn (art.3).
  • Jongeren hebben het recht hun mening te uiten op school en zich te verdedigen (art. 12).
  • De school moet de privacy van leerlingen respecteren (art. 16).
  • Recht op informatie (art. 17).
• Rechten door onderwijs. Onderwijs heeft ook een belangrijke taak in kinderrechten- en mensenrechteneducatie. De school moet eerbied bijbrengen voor de rechten en fundamentele vrijheden van de mens. Ze is verantwoordelijk om haar leerlingen vertrouwd te maken met de rechten uit het kinderrechtenverdrag. Zo staat het ook in de eindtermen voor het lager en secundair onderwijs. De klas en de school zijn een plaats om vaardigheden te leren en te oefenen die nodig zijn in een democratische samenleving.

Het Kinderrechtencommissariaat vraagt schoolbesturen en scholen om coördinator te zijn en te blijven: onder andere door de controle te houden over de samenwerking met een leverancier, door ouders te ondersteunen om boeken te bestellen en te betalen, door actief op te volgen wie nog niet al zijn boeken heeft en door samen met de ouders een oplossing op maat uit te werken. Daarom roept het Kinderrechtencommissariaat elke school op om op 16 september 2019 mee te doen aan de boekencheck.

Chris Vleugels
Adviseur Klachtenlijn Kinderrechtencommissariaat

ℹ Kinderrechtencommissariaat

ℹ Klachtenlijn van het Kinderrechtencommissariaat